Upadek Northern Rock

Northern Rock został założony w 1965 roku w wyniku fuzji. Początkowo był kasą spółdzielczą aż do 1997 roku kiedy stał się bankiem. Do końca 2006 roku stał się piątym co do wielkości bankiem udzielającym kredytów hipotecznych w Wielkiej Brytanii. Suma bilansowa wzrastała średnio 20% rocznie i wyniosła ponad 101 miliardów funtów. Głównym biznesem na którym opierał swoją działalność Northern Rock było udzielanie kredytów hipotecznych na nieruchomości mieszkaniowe. Portfel tych kredytów stanowił 3/4 wielkości aktywów banku. aby rozwijać swoją działalność, bank zaczął udzielać znacznie bardziej ryzykownych kredytów - kupno nieruchomości pod wynajem, na nieruchomości komercyjne oraz kredyty niezabezpieczone dla swoich dotychczasowych kredytobiorców. Jednym z flagowych produktów były kredyty, które zostały wprowadzone w 1999 roku, gdzie kredytobiorca mógł pożyczyć kwotę do 125% wartości nieruchomości, przy czym istniały dwie składowe produktu - zabezpieczony do 95% wartości nieruchomości oraz niezabezpieczony do 30% wartości nieruchomości (maksymalnie 30 000 funtów), która to część mogła być wykorzystana na dowolny cel. Bank wyznaczał identyczne oprocentowanie zarówno dla zabezpieczonej jak i niezabezpieczonej części kredytu. Ich wielkość stanowiła ponad 30% portfela kredytowego banku.

Niespłacalność tych kredytów była niska w latach 1997 do 2006 z dwóch powodów - gospodarka ciągle się rozwijała a boom na rynku nieruchomości powodował, że ich ceny stale rosły. Wraz z dobrą koniunkturą na rynku nieruchomości rosły także zyski banku by osiągnąć ROE na poziomie 20%. Aby kontynuować sukces bank stosował ryzykowne strategie cenowe tylko po to by zwiększać wolumen udzielanych kredytów.

Od roku 2004 bank finansował swoją działalność z czterech źródeł:

• depozyty osób fizycznych zarówno z Wielkiej Brytanii jak i Irlandii
• depozyty komercyjne z całego świata
• sekurytyzacja - ponad 30 transakcji na nieruchomościach zabezpieczonych detalicznymi i komercyjnymi nieruchomościami w latach 1999 - 2007
• emisja obligacji zamiennych o wartości 10 miliardów EUR w 2004 roku a 2006 już 20 miliardów EUR

Bank sądził, że źródła finansowania są zdywersyfikowane i niosą za sobą niskie ryzyko. Pomimo tego bank zwiększył swoje narażenie na perturbacje na rynkach finansowych - zwiększając udział w finansowaniu poprzez emisję obligacji i sekurytyzację. Udział detalicznych depozytów w pasywach banku spadł z 63% w 1997 roku do mniej niż 25% w roku 2006. W porównaniu do innych kas spółdzielczych był to wskaźnik bardzo niski. Dla porównania w 2006 roku depozyty stanowiły 43% pasywów Alliance&Leicaster oraz 49% pasywów w Bradford&Bingley. Owe proporcje były także o wiele niższe niż w bankach komercyjnych nie tylko Wielkiej Brytanii.

Northern Rock zauważył, że silnie uzależniał swoje finansowanie od instrumentów opartych o wycenę rynkową, jednak popełniał kolejne błędne decyzje dotyczące ograniczania ryzyka w tym zakresie. Po pierwsze przyjęto, że będzie stale istniała możliwość finansowania aktywami zabezpieczonymi na nieruchomościach o ile zabezpieczenia te będą wysokiej jakości. Z uwagi na fakt, że portfel pożyczek zabezpieczonych na nieruchomościach był dobrej jakości (średnia przeterminowanych kredytów znacznie niższa od krajowej) - bank założył, że będzie mógł je zawsze sekurytyzować. takie założenie było przyjmowane pomimo pojawienia się kryzysu na rynku nieruchomości w USA. Po drugie pomijano w stress testach ryzyko nagłych i nieoczekiwanych zmian na rynku obligacji zabezpieczonych na nieruchomościach oraz zmian cen na rynku nieruchomości, które miałyby znaczący wpływ na portfel kredytowy banku.

Początki problemów rozpoczęły się w roku 2007. trzy najważniejsze symptomy nadchodzącego kryzysu stanowiły:

• kryzys na rynku nieruchomości w USA i pierwsze oznaki podobnego kryzysu w Wielkiej Brytanii
• bank miał już pierwsze problemy z pozyskaniem finansowania na rynku
• kurs akcji spadł o 30% w pierwszym półroczu 2007 roku

Z uwagi na uzależnienie się od rynków i zwiększające się ryzyko kryzysu na rynku nieruchomości, koszty pozyskania środków finansowych stawały się coraz wyższe, co zauważał rynek. konsekwencją były działania podjęte w czerwcu 2007 roku:

• chęć zdywersyfikowania portfela pod względem geograficznym i produktowym
• zmniejszenie wzrostu sumy bilansowej poprzez zmniejszenie skali działania
• chęć sprzedaży portfela pożyczek zabezpieczonych na nieruchomościach komercyjnych, niezabezpieczonych oraz kupionych pod wynajem (buy-to-let)

działania te zostały podjęte jednak zbyt późno. agencje ratingowe zmieniły podejście do nadawania ratingów kredytowych dla instytucji zaangażowanych w rynek hipoteczny po tym jak w USA wybuchł kryzys na rynku nieruchomości. Banki takie jak Northern Rock natrafiły zatem na kłopoty z pozyskaniem płynności na rynku z uwagi na obniżenie oceny kredytowej (ratingu banku).

Bank Anglii zauważył zbliżające się problemy i ogłosił program pomocy dla instytucji zagrożonych utratą płynności. Propozycja BoE była przedmiotem głosowania w Northern Rock z uwagi na fakt, że informacja o takiej pomocy musiałaby zostać ogłoszona do publicznej wiadomości co mogłoby wpłynąć na zwiększenie skali braku zaufania wobec banku. Zdecydowano, że informacja ta zostanie ogłoszona 17 września 2007 roku. na nieszczęście kryzys rozpętał się kilka dni wcześniej, tj. 13 i 14 września. informacja o pomocy dla banku wyciekła do BBC o 8.30 dnia 13 września. od tego momentu rozpoczął się run na bank, który trwał 4 dni, w ciągu których wypłacono z banku około 20% detalicznych depozytów o wartości 4,6 miliarda funtów. był to pierwszy tego typu run na bank od 1866 roku! oliwy do ognia dodawał fakt, że wielu depozytariuszy miało problemy z wypłaceniem gotówki, bowiem systemy informatyczne były niewydolne z powodu nagłego obciążenia dużą ilością transakcji a do tego trwał weekand. Informacje o niewypłacalności podawała także BBC, przedstawiając długie kolejki ludzi przed oddziałami banku. Telewizja podawała także informacje na temat funkcjonowania gwarancji depozytów (FSCS), gdzie część klientów uświadamiała sobie, że może nie odzyskać swoich środków a te które mogą zostać wypłacone będą zamrożone na dłuższy okres.

Kiedy dzienny odpływ gotówki wyniósł 1,5 miliarda funtów 17 sierpnia, ryzyko rozprzestrzenienia się kryzysu na inne instytucje zaczęło znacznie rosnąć. CDS'y dla podobnych instytucji finansowych zaczęły gwałtownie rosnąć a kurs ich akcji znacznie spadać - było już wiadomo, że nie obejdzie się bez pomocy "trójwładzy" (Ministerstwa Skarbu, Banku Anglii oraz nadzoru finansowego). w dniu 17 września Ministerstwo Skarbu ogłosiło, że gwarantuje depozyty zgromadzone w Northern Rock, co zatrzymało run na bank oraz nie pozwoliło na rozprzestrzenienie się "zarazy". decyzja ta nie zmieniła jednak pozycji Northern Rock na rynku, który wpadł w kolejne tarapaty:

• partnerzy handlowi nie chcieli współpracować z upadającym bankiem co skutkowało brakiem możliwości pozyskania płynności przy odpływających depozytach detalicznych
• pomoc z BoE wymagała odpowiednich aktywów (pożyczek o dobrej jakości spłaty i zabezpieczeniach)
• pożyczka z BoE była oprocentowana wyżej niż średnia portfela pożyczek hipotecznych banku, co skutkowało jeszcze większymi stratami

9 października BoE dodatkowo wsparł Northern Rock, udzielając finansowania w wielkości kwoty aktywów. w zamian Ministerstwo Skarbu dało gwarancję BoE, że poniesione straty w związku z ww pomocą będą pokryte przez podatników. Zdecydowano się na poszukiwanie inwestora, który wykupiłby Northern Rock - uzyskano zaledwie trzy oferty. informacja ta spowodowała kolejną falę runu na bank w listopadzie 2007 roku. Do grudnia wartość depozytów spadła o kolejne 10,8 miliarda funtów a dwóch spośród trzech oferentów wycofało swoją propozycję przejęcia banku. W styczniu 2008 roku, "trójwładza" ogłosiła plan zmniejszenia kosztów, które miałby ponieść kupujący bank (zmniejszenia potrzebnego kapitału mającego zasilić fundusze banku). W ostateczności jednak wskazano, że bank czasowo może zostać znacjonalizowany do momentu uspokojenia się rynków finansowych i poprawy na rynku nieruchomości. W ostateczności bank został znacjonalizowany a w 2009 roku wprowadzono plan zmiany struktury portfela kredytowego, dokapitalizowania w kwocie 3 miliardów funtów oraz zapewnienia środków płynnych w kwocie 27 miliardów funtów. Dodatkowo zagwarantowano miliardowe zobowiązania banku. Zdecydowano się na podział banku na dwie części - pierwsza ze zdrowym portfelem kredytowym w celu sprzedaży sektorowi prywatnemu oraz druga - znacjonalizowana - z problemami.

Więcej informacji można uzyskać tutaj

---

Przedstawione, w dystrybuowanych wpisach, poglądy, oceny i wnioski są wyrazem osobistych poglądów autora i nie mają charakteru rekomendacji do nabycia lub zbycia albo powstrzymania się od dokonania transakcji w odniesieniu do jakichkolwiek walut lub papierów wartościowych. Poglądy te jak i inne treści wpisów nie stanowią "rekomendacji" lub "doradztwa" w rozumieniu Ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi. Wyłączną odpowiedzialność za decyzje inwestycyjne, podjęte lub zaniechane na podstawie wpisu lub z wykorzystaniem wniosków w nim zawartych, ponosi inwestor. Autor jest również właścicielem majątkowych praw autorskich do wpisów. W szczególności zabronione jest kopiowanie, przedrukowywanie, udostępnianie osobom trzecim i rozpowszechnianie wpisów w całości lub we fragmentach bez zgody autora.